Ֆիզիկա

16.05.2019

Միջ առարկայական նախագիծ «Պղնձաջասպի էլեկտրոլիզը»

I = 0,18 ամպեր

U = 4վ R = U/I

R = 0,3վ/0,18ամպեր = 1,7(օհմ)

Էլեկտրոլիզը հոսանքի բևեռների վրա ընթացող օքսիդավերակամգման ռեակցիա է։ Երբ էլեկտրակամ նյութը քայքայվում է։

Ընթացք: Հավաքեցինք շղթան ու միացրեցինք սնուցման աղբյուրը: Կատարեցինք չափումները և հաջորդական միացված ամպերաչափի միջոցով չափեցինք հոսանքի ուժը, որը 0,18Ա էր: Հետո սպառիչին (լամպ) զուգահեռ միացրեցինք վոլտաչափ և չափեցինք լարումը,որը 0,3վ էր: Բանաձևի միջոցով՝ R=U/I հաշվեցիքն դիմադրությունը, որն էլ 1,7օհմ էր: Մի քանի րոպե հետո նկատեցինք, որ էլեկտրոդներից մեկի վրա հավաքվում է պղինձ:

07.05.2019

Աստղագիտություն 

Դեռևս խոր անցյալում մարդիկ նկատել էին, որ Արեգակը, Լուսինը, մոլորակները և աստղերը երկնքում տեղաշարժվում են որոշակի օրինաչափությամբ: Դրանց դիրքով մարդիկ կողմնորոշվում էին տեղանքում և որոշում ժամանակը, ուստի սկսեցին ուսումնասիրել երկնային մարմինների շարժումները: Այդպես ծնվեց աստղագիտությունը՝ երկնային մարմինների շարժումների ու զարգացման մասին գիտությունը:

Շատ դարեր պահանջվեցին պարզելու համար, թե երկնային մարմինների որ շարժումներն են իրական, և որոնք՝ թվացյալ: Օրինակ՝ մեզ թվում է, թե Արեգակը ծագում է, շարժվում երկնքում և մայր մտնում, սակայն իրականում Արեգակի շուրջը պտտվում է Երկիրը: Մինչև XVI դարը գրեթե բոլորը համոզված էին, որ Երկիրն անշարժ է և գտնվում է Տիեզերքի կենտրոնում, իսկ երկնային մարմինները պտտվում են Երկրի շուրջը: 1540-ական թվականներին լեհ գիտնական Նիկոլայ Կոպեռնիկոսը առաջ քաշեց Տիեզերքի արեգակնակենտրոն կառուցվածքի տեսությունը, ըստ որի`   Երկիրը և մյուս մոլորակները պտտվում են Արեգակի շուրջը և կազմում են Արեգակնային համակարգը: 1608 թ-ին, երբ Հանս Լիպերսգեյը ստեղծեց աստղադիտակը, պարզվեց, որ Արեգակն ավելի քան միլիոն անգամ մեծ է Երկրից, իսկ աստղերը նույնպիսի շատ ջերմ, ինքնալուսարձակող գազային հսկա գնդեր են, ինչպես և Արեգակը: 

30.04.2019

Մետաղների ֆիզիկական հատկություններ

Բոլոր մետաղները (բացի սնդիկից և պայմանականորեն ֆրանսիումից) սովորական պայմաններում գտնվում են պինդ ագրեգատային վիճակում, սակայն ունեն տարբեր կարծրություն: Ստորև ներկայացված են մի շարք մետաղների կարծրությունները՝ ըստ Մոոսի շարքի.

Մաքուր մետաղների հալման ջերմաստիճանը տատանվում է -39^оС-ից (սնդիկ) 3410^о С միջակայքում (Վոլֆրամ)։ Մետաղների մեծամասնության հալման ջերմաստիճանը (ալկալիական մետաղներից բացի) բարձր է, սակայն որոշ «նորմալ» մետաղները, ինչպիսիք են օրինակ անագն, գալիումը ու կապարը, կարելի է հալեցնել հասարակ էլեկտրական կամ գազային վառարանիվրա։

Կախված խտությունից՝ մետաղները լինում են թեթև (խտությունը 0,53 ÷ 5 գ/սմ³) և ծանր (5 ÷ 22,5 գ/սմ³)։ Ամենաթեթև մետաղն է լիթիումը ( խտությունը 0.53 գ/սմ³)։ Ամենածանր մետաղը ներկա պահին անվանել հնարավոր չէ, քանի որ ամենածանր մետաղների՝ օսմիումի և իրիդիումի, խտությունները գրեթե հավասար են (մոտ 22.6 գ/սմ³ - ճիշտ 2 անգամ ավելի, քան կապարի խտությունն է), իսկ դրանց ստույգ խտության հաշվումը չափազանց դժվար է՝ դրա համար անհրաժեշտ է լրիվ մաքրել մետաղը, քանի որ յուրաքանչյուր խառնուրդ ցածրացնում է դրանց խտությունը։

Մետաղների բնորոշ հատկություններ

• Մետաղական փայլ (բնորոշ է ոչ միայն մետաղների համար. առկա է նաև ոչ մետաղներ յոդի և գրաֆիտի տեսքով ածխածին|ածխածնի]] մոտ)
• լավ էլեկտրահաղորդականություն
• Հեշտ մեխանիկական մշակման հնարավորություն (տե՛ս պլաստիկություն, սակայն որոշ մետաղներ, օրինակ գերմանիումն ու բիսմութը պլաստիկ չեն)
• Բարձր խտություն (սովորաբար մետաղները ոչ մետաղներից ծանր են)
• Հալման բարձր ջերմաստիճան (բացառություններ են՝ սնդիկն ու ալկալիական մետաղները)
• Բարձր ջերմահաղորդականություն
• Ռեակցիաներում հիմնականում հանդիսանում են վերականգնողներ

Գործնական աշխատանք 26.04.2019

Օպտիկա. Խոշորացումը

Ատոմի միջուկի կառուցվածքը:

 Ինչպես արդեն գիտեք, ատոմը կազմված է միջուկից և էլեկտրոնային թաղանթից: Ատոմն էլեկտրաչեզոք է, քանի որ էլեկտրոնների գումարային լիցքը համակշռում է միջուկի դրական լիցքը:

 Ատոմի բնութագրական չափը 10−10
 10−15
 100000անգամ փոքր է ատոմի շառավղից: Չնայած դրան, ատոմի զանգվածը գործնականում հավասար է միջուկի զանգվածին:

Ատոմի միջուկը ունի բարդ կառուցվածք. այն բաղկացած է առանձին մասնիկներից, որոնք կոչվում են նուկլոններ:
 1913 Ռեզերֆորդն առաջարկեց վարկած, համաձայն որի բոլոր քիմիական տարրերի միջուկներում պարունակվում են ջրածնի միջուկներ: Նրանց Ռեզերֆորդը անվանեց պրոտոն:

 Միջուկ

Պրոտոնները և նեյտրոնները միասին կազում են ատոմի միջուկը։ Միջուկի շառավիղը մոտավորապես հավասար է 1.07 3√A fm-ի, որտեղ A-ն միջուկում նուկլոնների ընդհանուր քանակն է։ Սա ատոմի շառավղից շատ փոքր է, որը 10⁵ fm-ի կարգի թիվ է։ Նուկլոնները միասին կապվում են կարճ տարածությունների վրա ազդեղ միջուկային ուժերով։ 2.5 fm-ի ավելի մոտ տարածություններում այս ուժերը գերազանցում են դրական լիցք ունեցող պրոտոնների վանողական ուժին ։

Լույսի բեկման օրենք 

Լույսի ճառագայթի ուղղության փոփոխությունը մի միջավայրից մյուսին անցնելիս, կոչվում է լույսի բեկում:
Եթե միջավայրը անհամասեռ է, ապա լույսը տարածվում է ոչ ուղղագիծ:Երկու  միջավայրերի բաժանման սահմանին լուսային ճառագայթի էներգիան կարող է մասամբ կլանվել, մասամբ անդրադառնալ, իսկ եթե երկրորդ միջավայրը թափանցիկ է, նաև մասամբ անցնել այդ միջավայր՝ փոխելով տարածման ուղղությունը:

Ոսպնյակներ

Ոսպնյակ է կոչվում թափանցիկ, սովորաբար ապակե մարմինը, որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևույթներով: Ըստ իրենց ձևի՝ ոսպնյակները լինում են ուռուցիկ և գոգավոր: Ուռուցիկ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավելի հաստ է, քան եզրերը: Այսպիսի ձևի ոսպնյակների վար եթե լույս պահենք, այդ ամբողջ լույսը հավաքվում է միջին կետում: Լինում են երկուռուցիկ (ա), հարթուռուցիկ (բ), գոգավոր-ուռուցիկ (գ) ոսպնյակներ: Գոգավոր են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավերի բարակ է, քան եզրերը: Եթե այս ձևի ոսպնյակի վրա լույս պահենք, այդ լույսը կբեկվի տարբեր ուղղահայացներով: Նրանք նույնպես լինում են  3  տեսակի. երկգոգավոր (դ),հարթ-գոգավոր (ե), գոգավոր-ուռուցիկ (զ): 

Բջջային հեռախոս

Բջջային հեռախոսը շարժական հեռախոսի տեսակ է, որը նպատակավորված է բջջային ցանցերում աշխատելու համար։ Բջջային հեռախոսում օգտագործվում է ռադիոընդունահաղորդիչ բջջային ցանցի ծածկման գոտուտարածքում հեռախոսային կապի կատարման համար։

Ներկայումս բջջային կապը բոլոր տեսակի շարժական կապերի մեջ ամենտարածվածն է, դրա համար էլ շարժական հեռախոսնեին անվանում են հենց բջջային հեռախոսներ, չնայած որ շարժական հեռախոսները, բացի բջջայինից, ունեն նաև արբանյակային հեռախոսներ,ռադիոհեռախոսներ և տրանսպորտային հաղորդակցության սարքեր:

Հղումը

Համացանց

Համացանցը բազմամիլիոն համակարգիչներն իրար միացնող համաշխարհային համակարգչային ցանց է: Այն ողջ աշխարհով մեկ տեղեկություններ հաղորդելու արագ և արդյունավետ միջոց է: Համացանցին միացած երկու համակարգիչներ, որտեղ էլ գտնվեն, կարող են ակնթարթորեն տեղեկություններ փոխանակել:

Համացանցին միանալու համար անհրաժեշտ է անհատական համակարգիչ, մոդեմ և հեռախոսային կապ: Համացանցի միջոցով մենք կարող ենք էլեկտրոնային նամակ ուղարկել նույն ցանցից այլ օգտվողների (էլեկտրոնային փոստ` e-mail), մասնակցել էլեկտրոնային զրույցներին, հաղորդել ֆայլեր կամ տեղեկություններ ստանալ հազարավոր ամենաբազմապիսի թեմաների մասին: Համացանցից օգտվողների քանակը և հաղորդվող տեղեկությունների ծավալը մշտապես աճում են: Որոշ փորձագետներ համարում են, որ շուտով համացանցը կփոխի մեր ապրելակերպն ու աշխատանքի ձևը:

Հղումը 

Հեռուստատեսություն

Հեռուստատեսությունը տարածության վրա պատկերներ հաղորդելու եղանակ է: Այն հնարավորություն է տալիս հետևել ողջ աշխարհում կատարվող կարևորագույն իրադարձություններին՝ մշակութային միջոցառումների, մարզական մրցումների, ռազմական գործողությունների, բնական աղետների և այլն:Իսկ ինչպես են մեզ հասնում հեռուստատեսային պատկերները: Հեռուստատեսային խցիկը շարժվող պատկերը վերածում է էլեկտրական ազդանշանների: Ռադիոալիքների օգնությամբ այդ ազդանշանները, հաղորդվելով արբանյակներով կամ  անցնելով ստորգետնյա մալուխներով, հասնում են մեր հեռուստացույցին: Վերջինս եկած ալիքային ազդանշանները կրկին վերածում է էկրանի վրա ցուցադրվող պատկերների և բարձրախոսից հնչող ձայների: 

Եթե բնակարաններում տեղադրված են անհրաժեշտ ալեհավաքներ, ապա հեռուստադիտողները կարող են դիտել մի քանի տասնյակ կապուղիներով հաղորդվող բազմաթիվ ծրագրեր՝ սկսած զվարճալի ծրագրերից մինչև բնության, գիտության տարբեր ոլորտների մասին կինոնկարները և քաղաքական իրադարձությունների մասին բանավեճերը: Գովազդատուները հսկայական գումարներ են վճարում հատկապես բազմամիլիոն հեռուստադիտողներ ունեցող հեռուստահաղորդումների  ընթացքում իրենց գովազդը ցուցադրելու համար:

 Հղումը

Ռադիո

Ռադիո , ոչ լարային կապի տարատեսակ, որի ժամանակ որպես ազդանշանի կրիչ են օգտագործվում տարածության մեջ ազատ տարածվող ռադիոալիքները։Ռադիոն հնարավորություն է տալիս լսել մեզանից հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռու գտնվող ձայնափողով (միկրոֆոն) խոսող մարդու ձայնը։ Քանի որ ձայնային ալիքները չեն կարող հաղթահարել այդպիսի հեռավորություններ, ուստի դրանք վերածվում են ռադիոալիքների, որոնք տարածվում են օդում։ Իսկ լսելու համար անհրաժեշտ է այդ ռադիոալիքներն ալեհավաքով հավաքել ռադիոընդունիչի մեջ և կրկին վերածել սովորական ձայների։ Ամեն օր մարդիկ ռադիոյով տեղեկանում են վերջին նորություններին, երաժշտություն լսում։ Ռադիոյի շնորհիվ իրարից հազարավոր կիլոմետրեր հեռու գտնվող մարդիկ միմյանց այնքան լավ են լսում, ասես կողք կողքի լինեն։Ռադիոալիքը էլեկտրամագնիսական ճառագայթման տեսակ է։ Ճառագայթման մյուս տեսակների, օրինակ՝ լույսի նման ռադիոալիքները կարող են մեծ արագությամբ (300.000 կմ/վ) հաղթահարել հսկայական տարածություններ։

Հղումը 

15.02.2019

Հաստատուն Մագնիսներ

Մագնիսական երևույթները, ինչպես և էլեկտրական երևույթները, մարդկության հայտնի էին դեռ շատ վաղ ժամանակներից: Մ. թ. ա. VI դարում արդեն գիտեին երկաթե իրերը դեպի իրեն ձգող հանքատեսակի մասին, որին անվանում էին «չու-շի», այսինքն՝ սիրող քար:

             

Հետագայում այն անվանեցին բնական մագնիս, քանի որ, երկաթաքարի մեծ քանակներ հայտնաբերվեցին Փոքր Ասիայի Մագնեսիա քաղաքի շրջակայքում:

Ուսումնասիրելով բնական մագնիսները մարդիկ ծանոթացան մարմինների մագնիսական հատկությունների և մագնիսական երևույթների հետ:

Այժմ հայտնի է, որ բնական մագնիսները մագնիսական երկաթաքարի՝ մագնետիտի կտորներ են, որը կազմված է FeO-ից (31և Fe2O3-ից \(69%)\:

Սակայն մագնետիտն ուժեղ մագնիսական հատկություն՝ այսինքն երկաթե իրերը դեպի իրենց ձգելու հատկություն չունի:

Զգալիորեն ուժեղ մագնիսական հատկությամբ արհեստական մագնիսներ ներկայումս ստանում են երկաթի, նիկելի և կոբալտի համաձուլվածքից:
Արհեստական մագնիսներին հատուկ ձև են տալիս և հաճախ ներկում երկու գույնով:

Լինում են ձողաձև, պայտաձև, ուղղանկյունաձև, օղակաձև և այլ մագնիսներ:

Նրանք կարող են լինել թե՛ բնական, և թե՛ արհեստական:

Պարզագույն փորձերի միջոցով կարելի է պարզել հաստատուն մագնիսների մի շարք հատկություններ.

1. Հաստատուն մագնիսները ձգում են երկաթ կամ երկաթի համաձուլվածք պարունակող մարմինները և չեն ձգում փայտից, ապակուց, գունավոր մետաղներից և այլ նյութերից պատրաստված առարկաները:

2. Մագնիսները ունակ են մագնիսացնելու մոտակա կամ իրենց հպվող երկաթե առարկաներ: Այդ առարկաների մագնիսական հատկությունները ժամանակավոր են և մագնիսացման աղբյուրը վերացնելիս, որոշ ժամանակ անց, անհետանում են:

3. Հատատուն մագնիսի հատկությունները նրա տարբեր մասերում նույնը չեն:

Փորձը ցույց է տալիս, որ առավել ուժեղ մագնիսական հատկություն է հայտնաբերվում մագնիսի ծայրերին, իսկ կենտրոնում մագնիսը գրեթե չի ձգում երկաթե իրերը:
Օրինակ՝ եթե մագնիսը հպենք երկաթի հատույթին և հեռացնենք, ապա կնկատենք, որ նա հիմնականում կպչում է մագնիսի ծայրերին:

 Հղումը

         

07.12.2018

Հաղորդիչների հաղորդական միացում

Անհրաժեշտ պարագաներ և նյութեր: Սնուցման աղբյուր (+4v), Երկու հատ սպառիչ (Լապտեր), Երեք հատ վոլտաչափ, Երեք հատ ամպերաչափ, Բանալի և հաղորդման լարեր:

Ընթացք: Սկզբում հավաքեցի նկարում պատկերված շղթան: Հետո, չափեցինք հոսանքի ուժը: Պարզվեց, որ բոլոր ամպերաչափերի վրա, որոնք տեղադրվածեին շղթաի տարբեր մասերում, նույն թիվն են ցույց տալիս: Հետո, զուգահեռ միացրեցինք վոլտաչափերը: Այս անգամ, ամեն մի վոլտաչափ ուրիշ թիվ էր ցույց տալիս: Օրինակ, վոլտաչափը, որը տեղադրված էր շղթաի սկզբում, ամենաբարձր թիվն էր ցույց տալիս: Իսկ վերջում, հաշվեցինք դիմադրությունը, օգտվելով Օհմի օրենքից: 





R=37,5

06.12.2018

Հաղորդչի դիմադրության չափումն ամպերաչափի և վոլտաչափի միջոցով

Անհրաժեշտ պարագաներ և նյութեր: Սնուցման աղբյուր (+4v), Սպառիչ (Լապտեր), Վոլտաչափ, Ամպերաչափ, Ռեոստատ, Բանալի և հաղորդման լարեր:

Ընթացք: Սկզբում հավաքեցի նկարում պատկերված շղթա: Հետո, ռեոստատի միջոցով սողնակի յուրաքանչյուր դիրքում չափեցի հոսանքի և լարման ուժերը: Գրանցեցի աղյուսակի մեջ: Օգտագործելով այս տվյալները հաշվեցի հաղորդիչի դիմադրությունը՝ օգտագործելով Օհմի օրենքը: 

Չափումներ	Հոսանքի ուժ, I	Լարում, U	Դիմադրություն, R
1	0,2	0,4	2
2	0,3	0,7	2,3
3	0,4	5	12,5

16.11.2018

Պետքական Գործիքներ և սարքեր: Սնուցման աղբյուր (+4v), հաղորդման լարեր, սպառիչ (տվյալ դեպքում՝լապտեր), վոլտաչափ և բանալի:

Ընթացք: Սկզբից հաղորդման լարեր միացրեցինք սնուցման աղբյուրին: Հետո՝ դրական բևեռին միացրեցինք բանալի, որին միացրեցինք սպառիչը: Բացասական բևեռը միացրեցինք ամպերաչափին, որին էլ հետո միացրեցինք սպառիչ: 

Լաբարատոր աշխատանք

Հղումը



Լաբարատոր աշխատանք

Մարմնի մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ էներգիաների և մասնիկների փոխազդեցության պոտենցյալ էներգիաների գումարը անվանում են մարմնի ներքին էներգիա:
Մարմնի ներքին էներգիան կարելի է փոփոխել երկու եղանակով.(1) Կատարելով աշխատանք. (2) Առանց կատարելու միջոցով` ջերմահաղորդմամբ:
Ջերմահաղորդման երեք եղանակներն են. Ջերմահաղորդականութունը, կոնվեկցիան և ճառագայթային ջերմափոխանակումը:

Մոլեկուլների ջերմային շարժման և փոխազդեցության հետևանքով ջերմության հաղորդումը մարմնի տաք մասերից դեպի սառը մասերին անվանում են ջերմահաղորդականություն:
Նյութերը լինում են լավ ջերմահաղորդիչներ և վատ ջերմահաղորդիչներ: 

Կոնվեկցիա
Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման: 
Կոնվեկցիան լատիներեն բառ է, որը նշանակում է (մատուցել): 
Ի տարբերություն ջերմահաղորդականության տեսակի կոնվեկցիան հեղուկներում և գազերում նյութի տեղափոխության հետևանքով ջերմության փոխանցումն է մի տեղից մյուսը: 
Ջերմահաղորդականությամբ ջերմության հաղորդումը միջավայրի մի մասից մյուսը չի ուղեկցվում նյութի տեղափոխմամբ: 

Ջերմահաղորդումը ջերմային ճառագայթման արձակմամբ և կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում:
Ճառագայթային ջերմափոխանակում իրականացվում է ջերմային ճառագայթման միջոցով:

1.որ անհավասարաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափ արագացող

Այն շարժումը, որի  ընթացքում մարմնի արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում աճում է միևնույն չափով, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժում:

2.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը:Որն է արագացման միավորը,և ինչպես է այն սահմանվում:Գրել բանաձևը:

3.հավասարաչափ շարժման ճանապարհի և արագության բանաձևը և գրաֆիկը

4.հավասարաչափ արագացող շարժման արագության և ճանապարհի բանաձևերը և  գրաֆիկը,երբ արագությունը աճում է,և երբ նվազում է:

Լաբարատոր աշխատանք 1

Հավասարաչափ արագացող շարժման արագացման որոշումը

Աշխատանքի նպատակը. չափել այն արագացումը, որով շարժվում է գնդիկը թեք ճոռով:

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր. մետաղե ճոռ, պողպատե գնդիկ, վայրկենաչափ, գլան, չափերիզ և ամրակալան:

Փորձ 1

Սկզբում ամրակալի վրա տեղադրեցի ճոռը: Ճոռի տակ տեղադրեցի գլանը:

t1= 1.40 վ

t2= 1.01

t3= 1.00

t1+t2+t3 = 3,41/3

a1= 2s/tմիջ2

s=110 = 1,1մ

Փորձ 2

t1 = 1.07

t2 = 1.13

t3 = 1.10

t1+t2+t3=3,3/3=1,1

tմիջ-1,1

a=2s/t²

^t1=0,82

^t2=1,02

t3=0,76

t1+t2+t3=2,6/3=

Լաբորատոր Աշխատանք

Անհրաժեշտ պարագաներ: Թուղթ և փայտյա չորսուն

Փորձ 1

Փայտյա չորսունը դրեցի թղթի վրա և թղթի ծայրից դանդաղ ձգեցի:

1.      Սեղանի նկատմամբ թուղթը և փայտյա չորսունը միասին շարժվում են:

2.      Ես ընտրեցի հաշվարկման մարմինը սեղանը:

3.      Փայտյա չորսունը թղթի նկատմամբ գտնվում է դադարի վիճակում:

4.      Թղթի նկատմամբ սեղանը շարժվում է:

5.      Վերջին երկու դեպքերում հաշվարման մարմին ընտրել եմ թուղթը:

6.      Տվյալ մարմին գտնվում է շարժման թե դադարի վիճակում, կախված է հաշվառման մարմնից:

7.      Այդյունքում սեղանը գտնվում է շար

Փորձ 2

Փայտյա չորսունը դրեցի թղթի վրա և կտրուկ թուղթը ձգեցի:

1.      Թութղը գտնվում է շարժման վիճակում սեղանի նկատմամբ:

2.      Թղթի նկատմամբ սեղանը գտնվում է շարժման վիճակում:

3.      Սեղանի նկատմամբ չորսուն գտնվում է դադարի վիճակում:

4.      Չորսուն թղթի նկատմամբ գտնվում է շարժման վիճակում:

Փորձ 3

Երզրակություն

Երկու փորձերից եկան եզրակություն, որ շարժումը և դադար հասկացողություններն հարաբերական են և այն կախված է հաշվարկման մարմնի ընտրությունից:

1.որ անհավասարաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափ արագացող

Անհավասարաչափ շարժում է կոչվում հավասարաչափ արագացող, եթե նա հավասարաչափ փոխում իր արագությունը:

2.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը:Որն է արագացման միավորը,և ինչպես է այն սահմանվում:Գրել բանաձևը:

3.հավասարաչափ շարժման ճանապարհի և արագության բանաձևը և գրաֆիկը

4.հավասարաչափ արագացող շարժման արագության և ճանապարհի բանաձևերը և  գրաֆիկը,երբ արագությունը աճում է,և երբ նվազում է:

Նյուտոնի օրենքները

Առաջին օրենքը.  Ամեն մի մարմին շարունակում է պահպանել դադարի կամ հավասարաչափ ուղղագիծ շարժման վիճակը, քանի դեռ հարկադրված չէ փոփոխել այդ վիճակը կիրառված ուժերի ազդեցությամբ։

Երկրորդ օրենքը.  Շարժման քանակի (իմպուլսի) փոփոխությունը համեմատական է կիրառված շարժիչ ուժին և տեղի է ունենում այն ուղղի ուղղությամբ, որով ազդում է ուժը։

Երրորդ օրենքը.  Ազդումը միշտ ունի հավասար և հակադիր հակազդում, այլ կերպ, երկու մարմինների փոխազդեցությունները միմյանց հավասար են և հակառակ ուղղված։

1որ անհավասարաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափ արագացող
Այն շարժումը, որի  ընթացքում մարմնի արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում աճում է միևնույն չափով, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժում:






Լաբարատոր աշխատանք 1

Հավասարաչափ արագացող շարժման արագացման որոշումը

Աշխատանքի նպատակը. չափել այն արագացումը, որով շարժվում է գնդիկը թեք ճոռով:
Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր. մետաղե ճոռ, պողպատե գնդիկ, վայրկենաչափ, գլան, չափերիզ և ամրակալան:

Փորձ 1
Սկզբում ամրակալի վրա տեղադրեցի ճոռը: Ճոռի տակ տեղադրեցի գլանը:
T1= 1.40 վ
T2= 1.01
T3= 1.00
T1+T2+T3 = 3,41

A1= 2s/tմիջ2

S=110 = 1,1մ
Փորձ 2
T1 = 1.07
T2 = 1.13
T3 = 1.10



Լաբարատոր աշխատանք

Անհրաժեշտ պարագաներ. Թուղտ և փայտյա չորսուն:
Փորձ.1
1. Փայտյա չորսուն դրեցի թղթի վրա և թղթի ծայրից դանդաղ ձգեցի: 
2. Սեղանի նկատմամբ թուղթը և փայտյա չորսուն սեղանի նկատմամբ միասին շարժվում են:
3. Ընտրեցի, որպես հաշվարկման մարմին սեղանը:
4. Փայտյա չորսուն թղթի նկատմամբ գտնվում է դադարի վիճակում:
5. Թղթի նկատմամբ սեղանը շարժվում է:
6. Վերջի երկու դեպքերում, որպես հաշվարկման մարմին ընդհունել եմ թուղթը:
7. Տվյալ մարմինը գտնվում է  շարժման և դադարի վիճակում, կախված է հաշվարկման մարմնից: 
8. Արդյունքում սեղանը մարմինների նկատմամբ գտնվում է շարժման վիճակում:

Փորձ.2
 Փայտյա չորսունը դրեցինք թղթի վրա և կտրուկ թուղթը քաշեցինք, այս դեպքում չորսունը մնաց սեղանի վրա:
1. Թուղթը գտնվում է շարժման վիճակում սեղանի նկատմամբ:
2. Թղթի նկատմամբ թուղթը գտնվում է դադարի վիճակում:
3. Սեղանի նկատմամբ չորսուն գտնվում է դադարի վիճակում:
4. Չորսուն շարժվում է թղթի նկատմամբ:

Փորձ 3.

Եզրակացություն


Երկու փորձերից եկանք եզրակացության, որ շարժում և դադար հասկացողություններն հարաբերական են և այն կախված է մարմնի ընտրությունից: 


Լաբարատոր աշխատանք 1

Հավասարաչափ արագացող շարժման արագացման որոշումը

Աշխատանքի նպատակը. չափել այն արագացումը, որով շարժվում է գնդիկը թեք ճոռով:
Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր. մետաղե ճոռ, պողպատե գնդիկ, վայրկենաչափ, գլան, չափերիզ և ամրակալան:

Փորձ 1
Սկզբում ամրակալի վրա տեղադրեցի ճոռը: Ճոռի տակ տեղադրեցի գլանը:

Չափեցի ճոռը:

Եվ բաց թողեցի գնդակը, որի գլորվելու պահին չափում էի վայրկենաչափով:

t1= 1.40 վ
t2= 1.01
t3= 1.00
t1+t2+t3 = 3,41

A1= 2s/tմիջ2


Փորձ 2

S=110 = 1,1մ

t1 = 1.07
t2 = 1.13
t3 = 1.10
t1+t2+t3=3,3/3=1,1

t միջ= 1,1
a=2s/t

փորձ 3

t1=0,82
t2=1,02
t3=0,76

t1+t2+t3=2,06



Լաբարատոր աշխատանք

Անհրաժեշտ պարագաներ. Թուղթ և փայտյա չորսուն:
Փորձ.1
1. Փայտյա ձորսուն դրեցի թղթի վրա և թղթի ծայրից դանդաղ ձգեցի: 
2. Սեղանի նկատմամբ թուղթը և փայտյա ձորսուն սեղանի նկատմամբ միասին շարժվում են:
3. Ընտրեցի, որպես հաշվարկման մարմին սեղանը:
4. Փայտյա չորսուն թղթի նկատմամբ գտնվում է դադարի վիճակում:
5. Թղթի նկատմամբ սեղանը շարժվում է:
6. Վերջի երկու դեպքերում, որպես հաշվարկման մարմին ընդհունել եմ թուղթը:
7. Տվյալ մարմինը գտնվում է  շարժման և դադարի վիճակում, կախված է հաշվարկման մարմնից: 
8. Արդյունքում սեղանը մարմինների նկատմամբ գտնվում է շարժման վիճակում:

Փորձ.2
 Փայտյա չորսունը դրեցինք թղթի վրա և կտրուկն թուղթը քաշեցին, այս դեպքում չորսունը մնաց սեղանի վրա:
1. Թուղթը գտնվում է շարժման վիճակում սեղանի նկատմամբ:
2. Թղթի նկատմամբ թուղթը գտնվում է դադարի վիճակում:
3. Սեղանի նկատմամբ չորսուն գտնվում է դադարի վիճակում:
4. Չորսուն շարժվում է թղթի նկատմամբ:

Փորձ 3.

Եզրակացություն


Երկու փորձերից եկանք եզրակացության, որ շարժում և դադար հասկացողություններն հարաբերական են և այն կախված է մարմնի ընտրությունից: 



Էջ.33

Տարբերակ 1

I.                    Բետոնի խտությունը 2200կգ/մ³ է,դա նշանակում է,որ 1մ³ ծավալով բետոնը 2200կգ է:

T = 1ժ = 3600վ                        V = S/t = 33500մ/3600վ = 9,3 մ/վ

S = 33.5կմ = 33500 մ

V = ?

Էջ 22

5. շարժման ճանապարհի և ժամանակի հաշվարկը

S = 250մ

V = 5մ/վ

t = ?

V = S/t

t = S/V = 250մ/5մ/վ = 50վ

Տարբերակ 1

Մարմնի ծավալի որոշում

Բաժանման արժեք C = a-b/n = 400մլ – 300մլ /10 = 10մլ/10 = 10մլ

1մլ = 1 սմ³

չափման սխալ C₁ =  10մլ/2 =  5մլ

2. ջրի ծավալը՝ V₁ = 490սմ³ 5մլ

490սմ³ = 5մլ <V₁< 490սմ³ + 5մլ

485սմ³ <V₁< 495սմ³

3. Ջուր + մարմին՝ V₂ = 800 սմ³  5սմ³

4. մարմնի ծավալը ՝ V = V₂ – V, = 800սմ³ – 490 սմ³ = 310սմ³  5սմ³

Էջ 19

Տարբերակ 1

1.      Հավասարաչափ շարժման արագություն անվանում են այն մեծությունը, որը թվապես հավասար է միավոր ժամանակում մարմնի անցած ճանապարհին

2.      C = 902մ                     V_միջ = S/t = 900մ / 900վ = 1. մ/վ

t = 15 ր. = 900 վ

V _միջ. - ?

3.      V = 108000 կմ/ժ    V = 108000կմ/ժ = 108000 x 1. Կմ/ժ = 108000  1000մ /3600վ = 30000 մ/վ

մ/վ - ?

4.      t = 1ժ

S = 33,5կմ = 33500մ   V = S/t = 33500 մ/3600վ

V - ?

45 - 40= 5

Չափանոթում լցված ջրի սկզբնական ծավալը նշանակում ենք V₁ տառով:

V₁ = 20մլ  

20մլ – 5մլ < V₁ < 20մլ + 5մլ

Մարմինը իջեցրեցի մինչև չափանոթի հատակը:

V2 = 26սմ²  5սմ³

Ջուր + մարմին

Սուզված մարմնի ծավալը

V = V₂ – V₁ = 6սմ³

Մարմնի ծավալ

Տարբերակ 1

C =  

500մլ – 400մլ

V₁ =

Չափանոթը դա ծավալը չափող գործիք է, որով մենք չափում ենք հեղուկների, կանոնավոր և անկանոն պինդ մարմիների ծավալները: Ծավալը դա մարմնի կամ հեղուկի զբաղեցրած տեղն է: Ծավալի չափման հիմնական միավորը միավորների միջազգային համակարգում (ՄՀ) մեկ մետր խորանարդ, որպես հիմնական միավոր: Շատ օգտագործվում է նաև մեկ լիտրը:

Ծավալը նշանակում ենք V տառով: Իմ չափագլանում լցրեցի ջուր V = 33մ:

Ես ունեմ չափանոթ, նախ ես ուսումնասիրեցի չափանոթը, նրա չափման սահմաններն են (հնարավորությունը), դա գործիքի ամենացածր և ամենաբարձր արժեքներն են, որոնք արտահայտվում են թվերով: Իմ չափանոթի նվազագույն չափման հնարավորությունը 5 է, իսկ առավելագույնը 50: Որից հետո ես պետք է որոշեմ իմ չափանոթի սանդղակի բաժանման արժեքը, դրա համար ես սանդղակի վրա գտա երկու մոտակա գծիկներ, որոնց կողքին մեծության թվային արժեքներ են գրված (15մլ, 20մլ) : Այնուհետև մեծ արժեքից հանեցի փոքր արժեքը (հանած վիճակում 15մլ – 10մլ = 5մլ): Որից հետո ստացված թիվը բաժանեցի դրանց միջև բաժանումների թվերին: Չափման սխալը C1 այն հավասար է + - :                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    

Ֆիզիկական մեծությունների չափումները

1.      Ինչ է նշանակում չափել ֆիզիկական մեծություն:

Չափել ֆիզիկական մեծությունը նշանակում է այն համեմատել նույնատիպ մեծության հետ, որն ընդունված է որպես միավոր:

Օրինակ՝. Որբես երկարության չափման հիմնական միավոր ընդունված է 1 մ-ը/մետր:

Այն իրենից ներկայացնում է երկու տարբեր մետաղների պլատինի և իրիդիումի համաձուլվածքից պատրաստված հատուկ ձեվ ունեցող մի ձող: Ձողի լայնքով, իրարից որոշակի հեռավորության վրա երկու խազ են արել և պայմանավորվել են այդ խազերի միջև եղած հեռավորությունը ընդհունել, որպես երկարության չափանմուշ / անվանել են 1 մետր, կամ կրճատ 1մ:

Աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներն ունեն գիտական, մշակութային, առևտրական և այլ կապեր: Նրանց փոխհամաձայնությամբ ստեղծվել է Միավորների միջազգային համակարգը (կրճատ ՄՀ):

Միավորների ՄՀ-ի հիմնական միավորներից են՝

·         Երկարության միավորը՝ մետր

·         Ժամանակի միավորը՝ վայրկյան

·         Զանգվածի միավորը՝ կիլոգրամ

2.      Ինչպես որոշել չափիչ սարքի բաժանման արժեքը:

Չափիչ սարքի սանդղակի բաժանման արժեքը որոշելու համար անհրաժեշտ է…