Միջ առարկայական նախագիծ «Պղնձաջասպի էլեկտրոլիզը»
I = 0,18 ամպեր
U = 4վ R = U/I
R = 0,3վ/0,18ամպեր = 1,7(օհմ)
Էլեկտրոլիզը հոսանքի բևեռների վրա ընթացող օքսիդավերակամգման ռեակցիա է։ Երբ էլեկտրակամ նյութը քայքայվում է։
Ընթացք: Հավաքեցինք շղթան ու միացրեցինք սնուցման աղբյուրը: Կատարեցինք չափումները և հաջորդական միացված ամպերաչափի միջոցով չափեցինք հոսանքի ուժը, որը 0,18Ա էր: Հետո սպառիչին (լամպ) զուգահեռ միացրեցինք վոլտաչափ և չափեցինք լարումը,որը 0,3վ էր: Բանաձևի միջոցով՝ R=U/I հաշվեցիքն դիմադրությունը, որն էլ 1,7օհմ էր: Մի քանի րոպե հետո նկատեցինք, որ էլեկտրոդներից մեկի վրա հավաքվում է պղինձ:
Կենսական տարրեր 19.04.2019
Կենսական տարրեր են կոչվում այն քիմիական տարրերի ատոմները, որոնք առաջացնում են բարդ օրգանական նյութեր, որոնք էլ ապահովում են կենդանի օրգանիզմի կենսգործոնեությունը:
Մակրո տարրեր
Մակրո տարրերն են՝ ածխածին „C“, ջրածին „H“, թթվածին „O“, ազոտ „N“, ֆոսֆոր „P“, ծծումբ „S“
Մակրո տարրերը զբաղեցնում են օրգանիզմի 93%: Մակրո տարրեը առաջացնում են սպիտակուցներ 10-20%, ճարպեր (լիպիդներ)1-5% , ածխաջրեր 0,2-2%, նուկլեինաթթուներ 0,2-2%
Միկրո տարրեր
Միկրո տարրերն են՝ Fe2+, K+, Na+, Ca2+, Mg2+, F-, Cl-, Br-, I-, Zn2+, Cu2+, Mn2+ և այլն:
Ուլտրա տարրեր
Ag, Au
Բջջի բաղադրությունը
70-80% H2o
10-20% օրգ. Նյութեր
1-2% անօրգ. Նյութեր՝ աղեր
Ինչպես է ալկոհոլը ազդում մարդու օրգանիզմի վրա 05.04.2019
Խմած ալկոհոլի մոտ 20 տոկոսը ներծծում է ստամոքսը, մնացյալ 80 տոկոսը գնում է բարակ աղիներ, այնուհետև անցնում է արյուն ու շրջապտույտ կատարում ամբողջ օրգանիզմով: Այն ինչ չի մարսում ստամոքսը ու օրգանիզմից չի հեռանում բարակ աղիների միջոցով սկսում է «մշակել» լյարդը: Հենց այդ պատճառով էլ լյարդը ամենից շատ վնասն է կրում և առաջին հարվածը ստանում:
Հայաստանում աճեցվող խաղողի տեսակները 05.04.2019
Հայաստանում, ըստ բնական գոտիների, շրջանացված են խաղողի 30 տեղական և 9 ներկրվող սորտեր, որոնցից 18-ը՝ սեղանի (Սպիտակ արաքսենի, Սպիտակ և Սև սաթենի, Դեղին և Վարդագույն Երևանի, Սև քիշմիշ, Նազելի և այլն), 21-ը՝ գինու (Ոսկեհատ, Գառան դմակ, Սև Արենի, Մսխալի և այլն)։ Հայաստանում խաղողագործության գիտական հարցերով զբաղվում են Խաղողապտղագինեգործության գիտական կենտրոնում և Հայաստանի ազգային ագրարային համալսարանում։ Ուսումնասիրվում են ընդհանուր խաղողագործության (խաղողի որթի ծագման, կենսաբանական, էկոլոգիայի և ագրոտեխնիկայի), մասնավոր խաղողագործության (խաղողի որթի առանձնահատկությունները տարբեր էկոլոգիական պայմաններում՝ ըստ արտադրության ուղղության), խաղողագրության և խաղողի ընտրասերման հիմնախնդիրներ։
02.04.2019
Գինու քիմիան
Անհատական հետազոտական աշխատանքի թեմաները՝1. Հայաստանում աճեցվող խաղողի տեսակները։
2. Ալկոհոլային ըմպելիքների ազդեցությունը օրգանիզմի վրա։
Լաբարատոր փորձեր գինու նմուշներով։Նմուշները՝ Սպիտակ գինի և Արենի գինի։
Լաբարատոր փորձ 1
Հայտանյութի օգնությամբ գինու նմուշների միջավայրի որոշումը։Նմուշ 1. Թույլ թթվայինՆմուշ 2. Թույլ թթվային
Համեմատում ենք ուժեղ թթուն աղաթթի միջավայրի հետ։Աղաթթուն ուժեղ թթվային է։
Գինու մեջ պարունակվող թթուներն են՝ քացախաթթու, գինեթթու, լիմոնաթթու, խնձորաթթու, սաթաթթու և այլն։ Նշված բոլոր թթուները օրգանական թթուներ են։
Լաբարատոր փորձ 2
Գինում պարունակվող թթուների չեզոքացումը սոդայով։Չեզոքացման ժամանակ անջատվելու է ածխաթթու գազ։ Գինին գույնը փոխեց, միջավայրը դարձավ հիմնային։ Հիմքը չեզոքացրեցինք աղաթթով և գինին ստացավ նախկին երանգը։
Խմորումը կենսաքիմիական գործընթաց է, որի ընթացքում խաղողում պաուրնակվող ածխաջրերը ենթարկվում են բակտերիալների ազդեցության խմորման:
18.02.2019
Օզոնային շերտի քայքայումը
Օզոնային շերտի քայքայման և ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումների ազդեցության տակ հայտնվելու հետևանքով բարձրանում է օդի ջերմաստիճանը, հալչում են բևեռային սառույցները, բարձրանում է ծովերի ջրի մակարդակը և ջրի տակ են հայտնվում ցամաքները:Օզոնային շերտում խոռոչներ առաջանալով, դանդաղում է բույսերի աճը, վնասվում է կենդանի օրգանիզմների գենետիկական կառուցվածքը: Օրինակ բրնձի դաշտերում անդրամանուշակագույն ճառագայթումների ազդեցության տակ ոչնչանում են ազոտի քանակը սահմանափակող բակտերիաները և նվազում է բերքատվությունը: Ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, որ օզոնային շերտի 25 տոկոսով քայքայման հետևանքով ոչնչանում է ծովերի վերին շերտում ապրող ջրակենցաղների 10 տոկոսը և ջրի մակերեսային շերտում ապրող կենդանիների 25 տոկոսը:Օզոնային շերտի քայքայման ցավալի երևույթը հայտնաբերել է BAS հետազոտական խումբը 70-ական թվականներին, Հարավային բևեռի Անտարկտիդայի շրջանում: 1985 թվականին օզոնային շերտում խոռոչների առաջացումն այնքան էր մտահոգել գիտնականներին, որ ենթադրում էին վնասվել են չափիչ սարքերը: Նրանք նորերով փոխարինեցին նախկին սարքերը, սակայն արդյունքը նույնն էր: Մի քանի ամիս անց նկատելի էր օզոնային շերտում խոռոչի առաջացումը: 1980 թվականին, երկրի հյուսիսային հատվածում 15-20 տոկոսով նվազել է օզոնային շերտը: Այնուհետև 2006 թվականին տեղի ունեցավ օզոնային շերտի ամենամեծ քայքայումը: Ցնցիչ էր, ԱՄՆ-ի Օդագնացության և տիեզերական տարածության հետազոտությունների ազգային վարչություն՝ ՆԱՍԱ-ի զեկույցն այն մասին, որ մինչև 2065 թվականը ոչ միայն Հարավային բևեռում, այլև ողջ աշխարհում կոչնչանա օզոնային շերտի երկու երրորդը և կվտանգվի կյանքը երկիր մոլորակում: Իսկ ինչ գործոններ են դերակատար այդ խնդրի առաջացման հարցում:
Հղումը
16.02.2019
Թունավոր նյութերը օդում
Ժամանակակից հասարակության մեջ կտրուկ աճում է արտադրական էկոլոգիայի դերը, իսկ դա կարելի է իրագործել հայտնագործելով ու կատարելագործելով շրջակա միջավայրի պահպանությա ,ինժեներա տեխնիկական միջոցները համաշխարհային մասշտաբով զարգացնելով անթափոն տեխնոլոգիական արտադրություններ: Շրջակա միջավայրի պահպանության գործում կարևոր դեր ունի էկոլոգիական կրթությունն ու դաստիարակությունը
Մթնոլորտը համարվում է երկրագնդի արտաքին շերտը և կազմում է Երկրի զանգվածի քիչ մասը սակայն նրա դերը չափազանց մեծ է չէ ո՞ր մթնոլորտային շերտի առկայությունն է որոշում Երկրի մակերեսի ողջ ջերմային ռեժիմը և պաշտպանում Երկիրը տիեզերական ճառագայթումից: Սակայն մարդկության արտադրական գործունեությունը ազդում է մթնոլորտի վրա, որի աղտահարման հիմնական աղբյուրներն են արդյունաբերական ձեռնարկությունները ,տրանսպորտը, թունաքիմիկատների օգտագործումն, հումքի վերամշակումն, ինչպես նաև ջեռուցման համար օգտագործվող վառելիքի այրումը և այլն:
Մթնոլորտի անտրոպոգեն աղտոտման ամենահիմնական աղբյուրներից մեկը ավտոտրանսպորտն է: Ներկայումս ողջ աշխարհում հաշվում է ավելի քան 280 մլն ավտոմեքենա, որոնք տարեկան մթնոլորտ են արտամղում 50 մլն տոննա ածխաջրածիններ և 200 տոննա ածխածնի օքսիդներ: Բացի այդ շարժիչի աշխատանքի ընթացքում օդի ազոտը միանում է թթվածնին առաջացնելով ոչ պակաս վտանգավոր ազոտի օքսիդներ NO և NO2 և այլն: Առանձնապես վտանգավոր է (Il) ածխածնի օքսիդը CO –ն, որը հայտնի է շմոլ գազ ,անունով որի նույնիսկ 5-10 -մգ ը օդում բացասաբար է անդրադառնում մարդու առողջության վրա իսկ 20 –մգն արդեն շնչահեղձ է անում մարդկանց:
15.02.2019
Ջրածին, որպես ապագայի վառելանյութ
Ջրածինը, որպես վառելանյութ, դեռ 1903թ. առաջարկում էր օգտագործել ռուս գիտնական Կոնստանտին Ցիոլկովսկին: Հիմա ջրածիը արդեն օգտագործվում է, որպես վառելանյութ մեքենաների, հրթիռների, նավերի, ռեակտիվ ինքնաթիռների մեջ: Վերջին տասնամյակում ջրածնի, որպես այլընտրանքային էներգիայի աղբյուր, հետաքրքրությունը առաջացրել է երկու գործոն: Նախ, շրջակա միջավայրի աղտոտվածությունը հանածո վառելիքի միջոցով, որը հանդիսանում էներգիայի հիմնական աղբյուրը: Եվ, երկրորդ, վառելիքի պաշարները սահմանափակ են և, ըստ փորձագետների գնահատումների, կվերջանան մոտ վաթսուն տարի հետո:
15.02.2019
Ջրածնի իզոտոպները
Իզոտոպ 1 պրոտիում
Իզոտոպ 2 դեյտերիում
Իզոտոպ 3 տրիտիում
Իզոտոպները, միևնույն քիմիական տարր են, որոնք միջուկում ունեն միևնույն թվով պրոտոնները, սակայն տարբեր թվով նեյտրոններ, հետևաբար տարբեր զանգվածներ:
Որոշել ջրածնի իզոտոպների բաղադրությունը
Պրոտիում – 1 պրոտոն, 1 էլեկտրոն, 0 նեյտրոն
Դեյտերիում – 1 պրոտոն, 1 էլեկտրոն, 1 նեյտրոն
Տրիտիում – 1 պրոտոն, 1 էլեկտրոն, 2 նեյտրոն
Սովորական ջրի բանաձև – H2O
Mr(H2O) = 2+16=18
Ծանր ջրի բանաձև – D2O
Mr(D2O) = 2+2+16=20
Ռադիոակտիվ գերծանր ջրի բանաձև- T2O18
Mr(T2O) = 3+3+18=24
14.01.2019
EXPERIMENT 1. <<Combustion of hydrogen>>
This test must be performed in air only. (Note: The hydrogen burned in this test must be first generated by a reaction between zinc and hydrochloric acid.) To a large test tube, add 1-2 pieces of zinc metal followed by about 3-mL of hydrochloric acid. Rapid bubbling should begin immediately as hydrogen gas is produced, and the bottom of the test tube will get quite hot. Place the test tube in the medium beaker. After 60 seconds have elapsed, light a wooden splint. Do not blow it out. Hold the burning splint to the mouth of test tube (where the hydrogen gas is being evolved) and record your observations.
- Write the equation for the reaction
- Word Equation:
- Formula Equation
Փորձ 1. Ջրածնի այրումը
Այս թեստը պետք է կատարվի միայն օդում: (Նշում. Այս թեստում այրված ջրածինը պետք է առաջինը գեներացվի ցինկի և հիդրոքլորի թթվի միջեւ եղած արձագանքով): Մեծ փորձարկման խողովակի մեջ ավելացնել 1-2 կտոր մետաղի ցինկ, որին հաջորդում է մոտ 3 մլ հիդրոքլորիդ: Արագ փչացումը պետք է անմիջապես սկսվի, քանի որ արտադրվում է ջրածնի գազ, եւ փորձարկման խողովակի ստորին մասը բավականին տաք կլինի: Տեղադրել փորձարկման խողովակը միջին խմորիչում: 60 վայրկյանից հետո անցել է փայտյա փաթաթան:
Կանգնեցրեք վառվող շերտը փորձարկման խողովակի բերանին (որտեղ ջրածնային գազը զարգանում է) և արձանագրեք ձեր դիտարկումները:
Տեսանյութ
Նախագիծը
EXPERIMENT 2. <<Combustion of magnesium>>
This test is an instructor demonstration. It must be performed in air only. Hold a 1-inch piece of magnesium metal in a Bunsen burner flame with your crucible tongs until it ignites (in air). Record your observations, remembering not to look directly at the burning magnesium!
- Write the equation for the reaction
- Word Equation:
- Formula Equation
Փորձ 2. Մագնեզիումի այրումը
Այս տեստը հրահանգչի ցուցադրություն է: Այն պետք է իրականացվի միայն օդում: Պահպանեք 1-դյույմ մագնեզիումի մետաղի մի կտոր Բյունսենի այրիչի կրակի մեջ, մինչեւ որ այրեք (օդում): Գրանցեք ձեր դիտարկումները `հիշելով, որ անմիջապես այրվող մագնեզիումին մոտիկից չնայել:
EXPERIMENT 3. <<Sodium in Water Chemistry Demonstration>>
Sodium is an alkali metal — An alkali metal is a metal in Group I of the periodic table. Examples of alkali metals include lithium, sodium, and potassium.
The sodium in water chemistry demonstration is a spectacular demo that illustrates the reactivity of an alkali metal with water. This is an interesting memorable demonstration, which can be performed safely.
What to Expect
A small piece of sodium metal will be placed in a bowl of water. If phenolphthalein indicator has been added to the water, the sodium will leave a pink trail behind it as the metal sputters and reacts. The reaction is:
2 Na + 2 H2O → 2 NaOH + H2(g)
The reaction is especially vigorous when warm water is used. The reaction may spray out molten sodium metal and the hydrogen gas may ignite, so use proper safety precautions when conducting this demonstration.
Փորձ 3. Նատրիումի ջրային քիմիայի ցուցադրումը
Նատրիումը մի ալկալի մետաղ է `ալկալի մետաղը պարբերական սեղանի I խմբի մետաղ է: Ալկալի մետաղների օրինակները ներառում են լիտիում, նատրիում եւ կալիում:
Ջրի քիմիայի ցուցադրման նատրիումը հանդիսանում է հրաշալի ցուցադրություն, որը ցույց է տալիս, ալկալային մետաղի ռեակցիաները ջրի հետ: Սա հետաքրքիր հիշարժան ցուցադրություն է, որը կարելի է ապահով կատարել:
Ինչ ակնկալել
Նատրիումի մետաղից մի փոքր կտոր կտեղադրվի ջրի գդալով: Եթե ֆենոլֆթալինի ցուցանիշը ավելացվել է ջրի մեջ, ապա նատրիումի միջոցով ջուրը կստանա վարդագույն երանգ, քանի որ մետաղական ճեղքերը արձագանքում են:
Ռեակցիան
2 Na + 2 H2O → 2 NaOH + H2(g)
Ռեակցիան հատկապես ուժեղ է, երբ օգտագործվում է տաք ջուր: Ռեակցիան կարող է շաղ տալ մածուցիկ մետաղից նատրիումը եւ ջրածնի գազը կարող է վառել, այնպես որ այս ցուցադրումը կատարելու ժամանակ կիրառեք պատշաճ անվտանգության նախազգուշական միջոցներ:
EXPERIMENT 4. <<Define an acid and bases definishon>>
Acid — There are several ways to define an acid, but they include any chemical that gives off protons or H+ in water. Acids have a pH less than 7. They turn the pH indicator phenolphthalein colorless and turn litmus — red.
- taste sour (don’t taste them!)… the word ‘acid’ comes from the Latin acere, which means ‘sour’
- acids are corrosive
- acids change litmus (a blue vegetable dye) from blue to red
- their aqueous (water) solutions conduct electric current (are electrolytes)
- react with bases to form salts and water
- evolve hydrogen gas (H2) upon reaction with an active metal (such as alkali metals, alkaline earth metals, zinc, aluminum)
Base — A base is a compound that produces OH— ions or electrons in water or that accepts protons. An example of a common base is sodium hydroxide —NaOH.
- taste bitter (don’t taste them!)
- feel slippery or soapy (don’t arbitrarily touch them!)
- bases don’t change the color of litmus; they can turn red (acidified) litmus back to blue
- their aqueous (water) solutions conduct an electric current (are electrolytes)
- react with acids to form salts and wate
Փորձ 4. Սահմանել թթուների և հիմքերի նշանակությունը
Թթու - Թթվի որոշման մի քանի եղանակ կա, բայց նրանք պարունակում են քիմիական նյութեր, որոնք առանձնացնում են պրոտոններ: Թթուները պարունակում են pH: ...
Նախագիծը
EXPERIMENT 5. << NEUTRALIZATION REACTION>>
PURPOSE
To produce a salt by neutralizing a base with an acid.
BACKGROUND
Early chemists discovered that sour acids and bitter bases combine to form relatively bland-tasting
(neutral) salts. (CAUTION: Never taste a chemical in the laboratory.) The general reaction can be
represented by
acid + base —> salt + water
In this reaction, the H+ ions from the acid and OH ions from the base combine to produce water. The
products of the reaction do not have the properties of an acid or a base. The reaction is, therefore, called a
neutralization reaction. In this experiment, you will use a neutralization reaction between a strong acid
and a strong base to make a salt.
MATERIALS (PER LAB GROUP)
evaporating dish
10% water solution hydrochloric acid (HCl)
10% water solution sodium hydroxide (NaOH)
phenolphthalein solution
SAFETY
—>Wear your safety goggles.
—>Hydrochloric acid is an irritant at the concentration used in this experiment.
—>Sodium hydroxide is corrosive and can cause severe burns.
—>Do not touch or taste any of the chemicals.
—>Use tongs to handle the evaporating dish.
—> Exercise care when working with an open flame. Tie back hair and loose clothing.
PROCEDURE
1. Select a small beaker, fill the beaker onee-fourths full with 10% sodium hydroxide solution into a clean evaporating dish. Add only one drop of phenolphthalein indicator solution to the sodium hydroxide.
2. Add, drop by drop, 10% hydrochloric acid to the evaporating dish, using a dropper. Stir constantly
while adding the acid. Continue adding acid until the color of the solution just disappears within one
drop. Then add one more drop.
21.12.2018
14.12.2018
Թթուներ. Սահմանումը, դասակարգումը, բանաձևերի կազմումը, անունների կազմումը
Սահմանումը՝ Հիմքեր են կոչվում, այն բարդ անօրգանական նյութերը, որոնց բաղադրության մեջ առկա են մետաղի ատոմներին միացած հիդրօքսիդ (OH-) խմբեր:
Հիմքերի ընդհանուր բանաձևն է՝ Me+n(OH)n
| Ջրում լուծվող=ալկալիներ | Ջրում չլուծով | Երկդիմիներ |
| Na(OH)-նատրիումի հիդրօքսիդ | Cu(OH)2 | Al(OH)3-Ալյումինի հիդրօքսիդ |
| K(OH)-կալիումի հիդրօքսիդ | Cu(OH)2 կուպրումի երկարժեք հիդրօքսիդ | Zn(OH)2- Ցինկի հիդրօքսիդ |
| Ba(OH)2-բարիումի հիդրօքսիդ | Fe(OH)2-երկաթի երկարժեք հիդրոքսիդ | Cr(OH)3- քրոմի հիդրօքսիդ |
| Ca(OH)2 –կալցիումի հիդօքսիդ | Mg(OH)2 – մագնեզիումի հիդրօքսիդ |
|
| Mn(OH)2- մանգանի երկարժեք հիդրօքսիդ |
|
Երկդիմի հիդրօքսիդները փոխազդում են՝ և հիմքերի հետ, և թթուների հետ:
Երկդիմի հիդրօքսիդները ցուցաբերում են երկակաի հատկություններ:
13.12.2018
Տնային աշխատանք
էջ 22-23
1. Ինչ նյութեր են թթուները, ինչպես են դասակարգվում:
Թթուներ են կոչվում, այն նյութերը որոնք պաուրնակում են ջրածնի ատոմներ, որոնք կարող են տեղակալվել մետաղի ատոմներով և թթվային մնացորդով:
2. Որն է <<Հինգերորդ Ավելորդ>> միացությունը (պատասխանը հիմնավորեք):
ա.HF
բ.HCl
գ.H2CO3
դ.H2Se
3. Հետևյալ պնդումներից որն է ճիշտ:
ա. Թթուների մոլեկուլում առկա է ջրածնի միայն մեկ ատոմ:
բ. Երկհիմն թթվի մոլեկուլն անպայման պետք է ջրածնի երկու ատոմ պաուրնակի:
գ. Ցանկացած թթվածնային թթու կարելի է ստանալ համապատասխան օքսիդի ու ջրի փոխազդեցությունից:
դ. Թթվային մնացորդը կարող է նաև ջրածնի ատոմ պարունակել:
7.12.2018
Թթվային մնացորդ, աղերի բանաձևերի կազմումը
30.11.2018
Թթուներ
Սահմանում, դասակարգում, ֆիզիկաքիմիական հատկությունները, ստացումը, առաջադրանքները:
Սահմանում.
Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք պարունակում են ջրածնի ատոմներ, որոնք կարող են տեղակալվել մետաղի ատոմներով և թթվային մնացորդից:
Թթուների ընդհանուր բանձևն է. H+1 n A-n
Անթթվածին թթուներ. Անյոնը չի պարունակում թթվածին: H F
Ֆտորաջրածնական թթու (պլավիկյան թթու)
Միահիմն թթու:
HCl. Քլորաջրածնական թթու(Աղաթթու)
H Br, Բրոմաջրածնական թթու:
HI. Յոդաջրածնական թթու:
H2S. Ծծմբաջրածնական թթու:
Թթվածնավոր թթուներ
HNO2. Ազոտային թթու:
HNO3. Ազոտական թթու:
H2SO3. Ծծմբային թթու(երկհիմն թթու):
H2SO4. Ծծմբական թթու:
H3PO4. Օրթոֆոսֆորական թթու:
23.11.2018
Դասարանական Առաջադրանք
Օքսիդներ էջ 17
Առաջադրանք 1.
Տվեք օքսիդների խիստ սահմանումը։ Ինչով են տարբերվում օքսիդները պերօքսիդներից։
Մոլեկուլում թթվածնի ատոմ պարունակող երկտարր այն միացությունները, որոնցում թթվածնի ատոմներն անմիջականորեն միացած են մեկ այլ տարրի ատոմների հետ, իսկ միմյանց հետ միացած չեն, անվանվում են օքսիդներ։ Գոյություն ունեն նաև պերօքսիդներ, որոնցում թթվածնի օքսիդացման աստիճանը -2-ից մեծ է։ Այդ նյութերը ջրածնի պերօքսիդի H2O2, աղերն են՝ առավել ակտիվ մետաղների ու թթվածնի միացությունները՝ Na2O2, K2O2, KO2, BaO2 և այլն։
Առաջադրանք 2.
Ստորև թվարկված օքսիդներից որոնք են սենյակային ջերմաստիճանում գազային վիճակում։
Ածխածնի օքսիդ։
Առաջադրանք 3.
Հետևյալ օքսիդները խմբավորեք ըստ ձեզ հայտնի դասակարգման ու տվեք դրանց անվանումները։
Հիմնային օքսիդներ – Cao, BaO, K2O, BaO,
Թթվային օքսիդներ – SO2, N2O5, SO3, Mn2O7,
Երկդիմի օքսիդներ – ZnO, Al2O3,
Անտարբեր օքսիդներ – N2O,
Առաջադրանք 4.
Ըստ հետևյալ սխեմաների ավարտեք համապատասխան քիմիական ռեակցիաների
Li + O2 → LiO2
Ba + O2 → BaO
P + O2 → PO2
Al + Cr2O3 → Al2O3 + Cr
Na2O + HCl → NaCl + H2O
BaO + H2SO4 → BaSO4 + H2O
Na2SO3 + HCl → NaCl + H2SO3
CrO + O2 → Cr + CO2
16.11.2018
Առ.1
Գրեք իրականացրած ռեակցիաների հավասարումները և կատարեք հաշվարկ. որքան աղ կստացվի, եթե <<հրավառության>> համար վերցրել եք 2,4գ մագնեզիում,ընդունել, որ բոլոր ռեակցիաները ընթանում են քանակապես:
Mg → Mgo → MgOH2 → MgCl2
2Mg+O2 → 2Mg+2o-2 +Q Միացման Ռեակցիա
Mg+H2O → MgOH2
0,1մոլMg → MgCl2 0,1մոլ
1. Որոշենք վերցված Մագնեզիումի նյութաքանակը՝ մոլը(n):
n-Նյութաքանակ՝ մոլ
m-Զանգված
M-Նյութի մեկ մոլի զանգված
2. Որոշենք աղի նյութաքանակը՝ մոլը(n):
3. Որոշենք ստացված աղի զանգվածը(m):
26.10.2018
Գործնական աշխատանք 5
Տարբեր քիմիական կապերով մոդելների, մոլեկուլների հավաքում:
Առաջադրանք 1
Ոչ բևեռային կովալենտային կապով մոլեկուլների, մոդելների հավաքում:
Ոչ բևեռային կովալենտային կապով մոլեկուլները առաջացնում են միևնույն ոչ մետաղի ատոմները:
H2
Cl2
O2
N2
Առաջադրանք 2
Բևեռային կովալենտային կապով մոլեկուլների, մոդելների հավաքումը:
Բևեռային կովալենտային կապը առաջացնում են տարբեր ոչ մետաղի ատոմները:
HCl
H2O
NH3
CH4
C2H6
Առաջադրանք 3
Իոնական քիմիական կապով նատրիումի քլորիդի բյուրեղիկի հավաքումը:
Առաջադրանք 4
Մետաղական կապը առաջանում է մետաղի ատոմների միջև:
Գիտելիքի ստուգում` թեստ- 1
1. Ո՞ր շարքում է գրված միայն ֆիզիկական մարմիններ.
ա) գիրք, մեխ, ալյումին, ազոտ
բ) սեղան, գրիչ, տետր, մատանի
գ) երկաթ, քանոն, ոսկի, թթվածին
դ) պղինձ, ջուր, արծաթ, ջրածին
2. Քանի՞ նյութ է ներկայացված հետևյալ բառակապակցություններում. ջրի կաթիլ, պղնձե թաս, ալյումինե կաթսա, ռետինե գնդակ, պղնձե կուժ, սառցե դղյակ.
ա) 3 բ) 6 գ) 4 դ) 5
3. Նշվածներից ո՞ր շարքում են գրված միայն օրգանական նյութեր.1) ջուր, թթվածին, կավիճ, սպիրտ
2) կերակրի աղ, սպիտակուց, ճարպ, ազոտ
3) շաքարավազ, քացախաթթու, գլյուկոզ, սպիրտ
4) սոդա, ջուր, ածխաթթու գազ, բենզոլ
4. Ո՞ր շարքում են չվերականգնվող բնական պաշարների անվանումները.
- բնական գազ, անտառային ծածկույթ, օդ, ջուր
- մաքուր ջուր, բերրի հող, նավթ, ածուխ
- բույսեր, կենդանիներ, մետաղներ, օդ
- մետաղներ, բնական գազ, ածուխ, նավթ
5. Որքա՞ն է ոսկու ձուլակտորի զանգվածը, որի ծավալը 2սմ3 է, իսկ ոսկու խտությունը 19,3 գ/սմ3 է.
1) 38,6գ 2) 9,65գ 3) 3,86գ 4) 1,93գ
6. Համապատասխանեցրեք նյութի հատկությունները և անվանումը.
| Հատկությունները | Անվանումը |
ա) բնորոշ հոտով թափանցիկ հեղուկբ) ջրում լավ լուծվող պինդ նյութ
գ) մետաղական փայլով պինդ գունավոր նյութ
դ) ջրում քիչ լուծվող անհոտ, անհամ գազ
| 1) կավիճ 2) սախարոզ
3) քացախաթթու
4) թթվածին
5) քլոր
6) յոդ
|
7. Ո՞ր շարքում են գրված միայն բարդ նյութերի բանաձևեր.
1) Al, HCl, Cu, Na2SO4 3) H2O, N2, O3, Ni, S8
2) AgBr, H2, CaCO3, P4 4) NaOH, CO2, NH3, CuSO4
8. Ո՞ր տարրական մասնիկներից է կազմված ատոմը.
1) միայն էլեկտրոններից
2) նեյտրոններից և էլեկտրոններից
3) պրոտոններից, էլեկտրոններից և նեյտրոններից
4) միայն պրոտոններից
9. Ո՞ր շարքում է գրված ֆոսֆոր, թթվածին, ածխածին, երկաթ և ազոտ քիմիական տարրերի նշանները.
1) F, C, P, Si, Na
2) O, C, Li, K, Ba
3) P, O, C, Fe, N
4) K, Na, P, Fe, C
10. Օդում ֆոսֆորի այրման, ստացված ֆոսֆորի (V) օքսիդի ջրում լուծվելը և ֆոսֆորական թթվի չեզոքացումը նատրիումի հիդրօքսիդով ռեակցիաներ ի ո՞ր տեսակին են համապատասխանում .
1) միացման, տեղակալման, փոխանակման
2) միացման, միացման, փոխանակման
3) փոխանակման, տեղակալման, միացման
4) միացման, փոխանակման, տեղակալման
11. Բնութագրեք հետևյալ կալցիում տարրի ատոմը ըստ հետևյալ սխեմայի.
ա) քիմիական տարրի նշանը Ca
բ) կարգաթիվը, միջուկի լիցքը՝ Z- ը - 20
գ) ատոմի բաղադրությունը (պրոտոնների, նեյտրոնների, էլեկտրոնների թիվը)
դ) պարբերության համարը, լրիվ լրացված էներգիական մակարդակների թիվը
ե) խմբի համարը, ենթախումբը (գլխավո՞ր է, թե՞ երկրորդական), արտաքին
էներգիական մակարդակում էլեկտրոնների թիվը
զ) էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգիական մակարդակների
է) էլեկտրոնային բանաձևը (էլեկտրոնների բաշխումն ըստ էներգիական
մակարդակների և ենթամակարդակների)
ը) ո՞ր հատկություններն են ավելի ուժեղ արտահայտված` մետաղակա՞ն, թե՞
ոչմետաղական
թ) ինչպիսի՞ պարզ և բարդ նյութերի օրինակներ գիտեք, որոնց բաղադրության մեջ
առկա է այդ տարրի ատոմներ
ժ) Կատարեք հաշվարկներ (որոշեք այդ տարրի մեկ ատոմի զանգվածը mo (գ),
տարրի առաջացրած օքսիդի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը`Mr,
տարրերի զանգվածային հարաբերությունները, զանգվածային և մոլային բաժինները
օքսիդում):
Հոկտեմբերի 5
Ֆիզիկական և քիմիական երևույթներ:
Բնության մեջ ցանկացած փոփոխություն կոչվում է երևույթ:
Ֆիզիկական երևույթների դեպքում նոր նյութեր չեն առաջանում, այլ փոխվում է նյութի, որևէ ֆիզիկական հատկություն:
Իսկ քիմիական երևույթների ժամանակ առաջանում են նոր նյութեր նոր ֆիզիկաքիմիական և ֆիզիոլոգիական հատկություններով:
Քիմիական ռեակցիաների հատկանիշներն են` գույնի և հոտի փոփոխություն, գազի, նստվածքի, ջրի և այլնի առաջացում:
Նյութի հատկությունները
Այն հատկանիշները որոնք բնութագրում են նյութը կոչվում են նյութի հատկություններ:
Հատկությոնները լինում են`
Ֆիզիկական, քիմիական, և Ֆիզիոլոգիական
Նյութի ֆիզիկական հատկություններն են`
Ագրեգատային վիճակը (պինդ, հեղուկ, գազային), գույնը, հոտը, համը, լուծելիությունը ջրում, խտությունը, հալման և եռման ջերմաստիճանը, ջերմա և էլեկտրահաղորդականությունը, պլաստիկությունը և մետաղական փայլը:
Նյութի քիմիական հատկություններն են`
Այդ նյութի փոխազդեթությունը այլ նյութերի հետ և նոր նյութերի առաջացումը:
Ֆիզիոլոգիական հատկություններն են`
Այդ նյութի ազդեցությունը կենդակի օրգանիզմների վրա:
Նյութ
Նյութ է կոչվում այն ամենը, ինչը որ տեսնում ենք մեր շուրջը: Նյութը տարածության մեջ, որոշակի տեղ զբաղեցնող, մասնիկների համախումբ է։ Խիստ որոշակի հատկություններով, բաղադրությամբ, կառուցվածքով և զանգվածով օժտված։
Պարզ և բարդ նյութեր
Պարզ նյութերը կազմված են մեկ քիմիական տարրի ատոմներից:
Բարդ նյութերը կազմված են տարբեր քիմիական տարրերի ատոմներից: Նրանց նաև անվանում են քիմիական միացություններ:
Անօրգանական և օրգանական նյութեր
Օրգանական են կոչվում են այն բարդ քիմիական միացությունները, որոնց կազմի մեջ մտնում է ածխածին:
Օրգանական նյութերն ունեն կենդանական կամ բուսական ծագում:
Անօրգանական նշանակում է ոչ օրգանական, անկենդան, բուսական կամ կենդանական աշխարհին չպատկանող:
Մաքուր նյութեր, խառնուրդներ
Մաքուր են այն նյութերը, որոնք ունեն հաստատուն բաղադրություն, բնորոշ կառուցվածք, ուստի և օժտված են խիստ որոշակի հատկություններով:
Խառնուրդները լինում են համասեռ ու անհամասեռ:
Համասեռ խառնուրդներում խառնուրդ առաջացնող նյութերն անզեն աչքով, նույնիսկ մանրադիտակով չեն երևում:
Անհամասեռ են կոչվում այն խառնուրդները, որոնց բաղադրիչ մասերը անզեն աչքով տեսանելի են։
Նյութի բաղադրությունը
Յուրաքանչյուր քիմիական մաքուր նյութ, գտնվելու վայրից ու ստացման եղանակից անկախ ունի միևնույն հաստատուն բաղադրությունը:
Մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի հիմնական քիմիական հատկությունները: Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից: Մոլեկուլը նյութի քիմիական բաժանելիության վերջին սահմանն է:
Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տարրերի նշանների և ինդեքսների միջոցով:
Ատոմն ունի բարդ կառուցվածք, այն կազմված է դրական լիցքավորված միջուկից և նրա շուրջը գտնվող բացասական լիցք ունեցող էլեկտրոններից:
Միջուկն իր հերթին կազմված է դրական լիցք ունեցող մասնիկներից` պրոտոններից և զանգվածով պրոտոնին մոտավորապես հավասար, բայց լիցք չունեցող մասնիկներից` նեյտրոններից:
Իոններն ատոմներից տարբերվում են իրենց էլեկտրոնային կառուցվածքով, հետևաբար, և հատկություններով:Իոնի հատկությունները որոշվում են լիցքի նշանով և մեծությամբ, իոնի չափերով և էլեկտրոնային թաղանթի կառուցվածքով։
Նյութի հատկությունները՝ ֆիզիկական, քիմիական, ֆիզիոլոգիական
Հատկությունն այն բնութագրիչն է, որով նյութերը նմանվում են իրար կամ՝ տարբերվում միմյանցից:
Նյութի ֆիզիկական հատկություներն են՝ ագրեգատային վիճակը, գույնը, հոտը, համը, խտությունը, լուծեությունը ջրում, t հալման — h եռման աստիճանը, ջերմաէլեկտրահաղորդակցումը, պլաստիկություն: Նյութի քիմիական հատկություններն են՝ նյութի փողազդեցությունն այլ նյութերի հետ և նոր նյութի առաջացումը: Նյութի ֆիզիոլոգիական հատկություներն են՝ դա նյութի ազդեցությունն է կենդանի օրգանիզմների վրա:
Առողջ ապրելակերպի սկզբունքները ըստ Ճապոնացի գիտնականների
1) Էկոլոգիապես մաքուր սնունդ, մաքուր խմելու ջուր, մաքուր օդ:
2) Առողջ քուն ամենաքիչը 8 ժամ, պարտադիր 10-ից 11-ը քնած լինել:
3) Մարմնակրթություն, հիգիենա:
4) Վատ սովորություններից ձերբազատում. չօգտագործել ալկոհոլ, չօգտագործել թմրադեղ, չծխել, եղունգները չկրծել և այլն... :
5) Ստրեսային իրավիճակներից դուրս ենք գալիս կատակով, հումորով, ծիծաղով:
8-3
Ջուր
Ջուրն անհոտ, անհամ, անգույն, հաստ շերտում կանաչաերկնագույն երանգով թափանցիկ հեղուկ է: Գազային ջուրը կոչվում է գոլորշի, իսկ պինդը՝ սառույց:
Ջուրը Երկրի վրա ամենատարածված և ամենաշարժուն նյութերից է: Ջրի գոյության տարբեր ձևերը՝ մառախուղը, անձրևը, եղյամը, ձյունը, կարկուտը, սառույցը, պայմանավորված են օդերևութաբանական պայմաններով:
Մարդկության զարգացման սկզբնական շրջանում ջուրն օգտագործվել է խմելու և կենցաղային կարիքների, ավելի ուշ՝ ոռոգման, նավագնացության, ձկնորսության համար:
Տարածվածության և կենսական անհրաժեշտության պատճառով ջուրը միշտ համարվել է կյանքի գոյության սկզբնաղբյուր: Հին հույն փիլիսոփա Արիստոտելն այն դասել է բնության 4 հիմնական տարրերի (կրակ, օդ, հող, ջուր) շարքը: Հին ժամանակներում ջուրը եղել է նաև պաշտամունքի առարկա, և ջրի աստծուն զոհեր են մատուցվել: Հայկական լեռնաշխարհում ջրանցքների ակունքներում կանգնեցնում էին քարակերտ «վիշապներ», որոնք պետք է կենարար ջրանցքը պահպանեին չար աչքից:
Առանց ջրի կյանք չկա. կյանքը, էվոլյուցիոն տեսության համաձայն, առաջացել է ջրում, և ջուր կա յուրաքանչյուր կենդանի էակի օրգանիզմում. մարդը և շատ կենդանիներ գրեթե 2/3 մասով, իսկ որոշ բույսեր մոտավորապես 4/5 մասով կազմված են ջրից: Ջուրն օրգանիզմի հիմնական միջավայրն է, որտեղ ընթանում է նյութափոխանակությունը: Առանց սննդի ավելի երկար կարելի է ապրել, քան առանց ջրի:
Ջուրն զբաղեցնում է Երկրի մակերևույթի 2/3 մասը (361 մլն կմ2), և միայն 1/3 մասն է (149 մլն կմ2) բաժին ընկնում ցամաքին: Ջուրն ամենուր է՝ օվկիանոսներում ու ծովերում, գետերում ու լճերում, գետնի տակ ու հողում: Երկրի հեղուկ ջրի շերտը կոչվում է ջրոլորտ, պինդ ջրի շերտը՝ սառցոլորտ: Ջրոլորտի սահմաններում ջրի ընդհանուր պաշարները կազմում են 1,4 մլրդ կմ3: Ջրային պաշարների 97 %-ը բաժին է ընկնում Համաշխարհային օվկիանոսին, և միայն 3%-ն են կազմում ցամաքի ջրերը:
Ջուրը ջրածնի և թթվածնի քիմիապես կայուն միացություն է (H2O): Ունի ջրածնական կապերի խիտ ցանց, ինչը և պայմանավորում է նրա բարձր եռման ջերմաստիճանն ու հալման մեծ տեսակարար ջերմունակությունը: Ջուրը նաև լավ լուծիչ է:
Թթվածին
Թթվածինն անգույն, անհամ և անհոտ գազ է: Այդ պատճառով մեր զգայարաններն այն չեն ընկալում: Սակայն թթվածնի բացակայությունը կամ անբավարարությունը կզգանք անմիջապես. պարզապես շնչահեղձ կլինենք:
Երկրի վրա թթվածինն ամենատարածված քիմիական տարրերից է և հանդիպում է ամենուրեք, այն կազմում է օդի, ջրի, երկրակեղևի, կենդանի օրգանիզմների, բույսերի զգալի մասը: Թթվածինը մտնում է մեր սննդամթերքի՝ ածխաջրերի, ճարպերի, սպիտակուցների բաղադրության մեջ:
Թթվածինը կարևոր է հատկապես նրանով, որ մենք շնչում ենք այն: Շնչառությունը Երկրի կենսոլորտի, կյանքի գոյատևման ամենակարևոր նախապայմանն է:
Թթվածինը մթնոլորտում գտնվում է ազատ վիճակում (O2) և կազմում է նրա հինգերորդ մասը: Մթնոլորտի վերին շերտերում թթվածինը գտնվում է օզոնի (O3) ձևով, որը կարևոր նշանակություն ունի Երկրի վրա կյանքի պահպանության խնդրում: Մթնոլորտում թթվածնի կորուստը՝ օքսիդացման, այրման, նեխման և շնչառության պատճառով, բույսերը վերականգնում են լուսասինթեզով: Նրանք նույնպես շնչում են, սակայն դա տեղի է ունենում օրվա միայն մութ ժամերին՝ գիշերը:
Ջրածին
Ջրածինն անգույն, անհոտ, անհամ գազ է: Ամենատարածված քիմիական տարրն է Տիեզերքում. կազմում է աստղերի և Արեգակի զանգվածի մոտ կեսը, Արեգակի մթնոլորտի 84 %-ը, միջաստղային միջավայրի և միգամածությունների հիմնական մասը: Աստղերի ընդերքում ջրածնի ատոմների միջուկները վերածվում են հելիումի ատոմների միջուկների (ջերմամիջուկային սինթեզ), և անջատվում է մեծ քանակությամբ էներգիա: Ջրածնի պարունակությունը երկրակեղևում 0,15 % է, ընդհանուր պարունակությունը Երկրի վրա՝ 1 %: Ջրածինը Երկրի վրա ազատ վիճակում հանդիպում է հազվադեպ՝ որոշ հրաբխային և այլ բնական գազերում, օդում՝ 10-4%: Մթնոլորտի վերին շերտերում ջրածնի պարունակությունը շատ ավելի մեծ է, մերձերկրյա տարածությունում առաջացնում է Երկրի պրոտոնային ճառագայթումային գոտին: Ջրածինը մտնում է ամենատարածված նյութի՝ ջրի (11,19% ըստ զանգվածի), ինչպես նաև քարածխի, նավթի, բնական գազերի, կենդանական ու բուսական օրգանիզմների բաղադրության մեջ:
Բնական ջրածինը բաղկացած է պրոտիում (1H) և դեյտերիում (2H) կամ D կայուն իզոտոպներից: Բնական ջրածինն աննշան քանակներով պարունակում է նաև ճառագայթաակտիվ՝ գերծանր ջրածին՝ տրիտիում (3H) կամ T, որը սինթեզվում է մթնոլորտի վերին շերտերում՝ տիեզերական նեյտրոնների և ազոտի փոխազդեցությամբ: Ծանր ջրածնի (D) պարունակությունը օվկիանոսների վերին շերտերում ավելի մեծ է, քան մթնոլորտային տեղումներում և սառցադաշտերում:
Թթվածնի ընդհանուր բնութագրումը
Քիմիական նշանը O
Քիմիական բանաձևը O2
Հարաբերական ատոմային զանգված՝ Ar(O2)=16
Հարաբերական մոլեկուլային զանգված Mr=32
Իզոտոպները—16O,17O,18O-Իզոտոպները դա նույն ատոմների տարրատեսակնեն, որրոնք ունեն
նույն պրոտոնները և էլեկտրոնները։
Դիրքը պարբերական համակարգում՝կարգաթիվը, պարբերությունը, խումբը-Կարգաթիվը 8
պարբերությունը 2 խումբը 6 ենթախումբը գլխավոր
Ատոմի բաղադրությունը և կառուցվածքը-8 պրոտոն 8 նեյտրոն 8 էլեկտրոնն կառուցվածքը 888
Վալենտականությունը, օքսիդացման աստիճանը 2
Ջրածին. համար մեկ տարրը տիեզերքում
Ջրածնի անձնագիրը
Քիմիական նշանը՝H
Ar(H)=1
Քիմիական բանաձև՝ H2
Mr(H2)=2
կարգաթիվ 1
պարբ 1
խումբ 1 գլխավոր
(1p,0n)1e +1)1e
Իզոտոպներ-1H 2D 3T
Վալենտականությունը՝ 1
Օքսիդացման աստիճան՝ 0,+1,-1
Ջրածնի Տարածվածությունը
Ջրաջինը ընդհամենը կազմում է 1%: Մտնում է ջրի կազմի մեջ, վարելանյութների կազմի մեջ, բոլոր օրգանական նյութերի մեջ, թթուների կազմի մեջ:
Ջրածնի ֆիզիկական հատկությունները
Ջրածնի ստացումը և քիմիական հատկությունները
Կիռարումը
Թթուներ, աղեր
Լրացուցիչ
Մոլորակների քիմիական բաղադրությունը
Ջրածինը, որպես ապագայի վառելանյութ
Ազոտ
Ազոտն անգույն, անհոտ, անհամ, ջրում քիչ լուծվող գազ է: Ամենատարածված քիմիական տարրերից է: Բնության մեջ հանդիպում է ինչպես ազատ վիճակում, այնպես էլ միացությունների ձևով: Ազոտն օդի հիմնական բաղադրիչն է և կազմում է նրա 75,6%-ը՝ ըստ զանգվածի, 78,09%-ը՝ ըստ ծավալի: Ազոտի պարունակությունը երկրակեղևում կազմում է 0,02%, որտեղ ազոտը գտնվում է միացությունների ձևով. դրանցից առավել տարածված են նատրիումական (չիլիական) և կալիումական (հնդկական) բորակները: Ազոտ են պարունակում նաև քարածուխը (2,5%), նավթը (0,02–1,5%) և կենդանի օրգանիզմները (մոտ 3%): Բույսերն ազոտը հիմնականում վերցնում են հողից՝ միացությունների ձևով, իսկ կենդանիներն այն ստանում են բույսերից: Ազոտը մտնում է սպիտակուցների (մոտ 17%) և այլ բնական օրգանական միացությունների բաղադրության մեջ:
Ազոտի մոլեկուլը երկատոմ է: Ատոմների միջև ամուր քիմիական կապի պատճառով սովորական պայմաններում ազոտը քիմիապես կայուն է և նյութերի մեծ մասի հետ միանում է միայն միայն բարձր ջերմաստիճանում: Արդյունաբերության մեջ ազոտն ստանում են հեղուկ օդի աստիճանական թորմամբ: Ազոտը հիմնականում կիրառվում է ամոնիակ ստանալու համար, որը ելանյութ է ազոտական թթվի, ազոտական պարարտանյութերի, ներկերի, դեղանյութերի, պայթուցիկ նյութերի արտադրության մեջ: Գազային ազոտն օգտագործվում է որպես իներտ միջավայր բազմաթիվ քիմիական ռեակցիաների իրականացման, հեղուկ վառելանյութերի մզման, սրվակները հեղուկ դեղանյութերով լցնելու համար: Հեղուկ ազոտը չափազանց սառն է (-196օC). սննդարդյունաբերության մեջ այն օգտագործում են սննդամթերքն արագ սառեցնելու և երկար պահպանելու, բժշկության մեջ՝ մարդու սերմնաբջիջներն ու ձվաբջիջները երկար պահպանելու, նաև մի շարք հիվանդություններ բուժելու համար:
Իներտ գազեր
Իներտ գազերը քիմիական տարրեր են, որոնք կազմում են պարբերական համակարգի VIII խմբի գլխավոր ենթախումբը՝ հելիում՝ He, նեոն՝ Ne, արգոն՝ Ar, կրիպտոն՝ Kr, քսենոն՝ Xe, ռադոն՝ Rn: Իներտ գազերն այս անվանումն ստացել են իրենց քիմիական մեծ կայունության համար, որի շնորհիվ կոչվում են նաև ազնիվ գազեր: Իներտ գազերի քանակն օդում շատ փոքր է: Սովորական պայմաններում անհոտ, անգույն, միատոմանի գազեր են: Էլեկտրական պարպում առաջացնելիս (գովազդային և լուսավորման լամպեր) յուրաքանչյուր գազ գունավորվում է յուրահատուկ գույնով. հելիումը՝ դեղին, նեոնը՝ վառ կարմիր, արգոնը՝ կապույտ, կրիպտոնը՝ կանաչավուն, քսենոնը՝ երկնագույն:
Նյութի քանակ և մոլլ
Մոլլային զանգված
Մոլլը, դա նյութի այն քանակն է, որը պարունակում է այնքան մասնիկներ, որքան ատոմներ պարունակվում է 12 գրամ ածխածնում:
N= n * Na
Մոլլային զանգվածը, դա նյութի զանգվածի հարաբերությունն է նյութի քանակին:
Քիմիական բանձևը, դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է: Նշանների և ինդեկսների միջոցով
Քիմիական հավասարումներ, դա քիմիական ռեակցիայի պայմանական գրառումն է, բանձևերի և գործակիցների միջոցով:
Քիմիական օրենքներ
Քիմիական ռեակցիանների տեսակները
Գործակիցը ցույց է տալիս, և ատոմների և մոլեկուլների թիվը:
Նյութի զանգվածի օրենք:
1. Քիմիական ռեակցիաների ժամանակ վերցված նյութերի զանգվածը միշտ հավասար է ստացված նյութերի զանգվածին:
Նյութի բաղադրության պահպանման օրենք:
2. Անկախ գտնվելու վայրից և ստացման եղանակից, նյութերը ունեն միշտ հաստատուն բաղադրություն:
Միացման են կոչվում այն ռեակցիանները, որի ժամանակ երկու նյութից ստացվում է մեկ բարդ նյութ:
Քայքայման են կոչվում այն ռեակցիանները, որոնց ժամանակ մեկ բարդ նյութից ստանում ենք մի քանի նյութ:
Տեղակալման են կոչվում այն ռեակցիանները, որոնք կատարվում են պարզ և բարդ նյութերի միջև: Պարզ նյութի տարի ատոմները տեղակալվում են բարդ նյութի ատոմների, որևէ մեկի տեղը:
Փոխանակման է կոչվում այն ռեակցիանները, որոնք կատարվում են արդեն եերկու բարդ նյութերի միջև, որտեղ նրանք փոխանակվում են իրենց բաղադրիչ մասերով:
1. Առանձնացնել նյութերը և անվանել. CO2, CaCO3, HCe, BaSO4, Ba(OH)2, P2O5, KOH, H2CO3, Fe(OH)2, Fe2O3
Օքսիդ Թթու Հիմք Աղ
CO2 HCL Ba(OH)2 CaCO3
P2O5 H2CO3 KOH BaSO4
Fe2O3 Fe(OH)2
2. Ծծմբական թթու-H2SO4
բարիումի օքսիդ-BaO
մանգանի VII օքսիդ-MnO
ցինկի նիտրադ-Zn NO3
երկաթի III հիդրօքսիդ-Fe3OH
կալցիումի ֆոսֆատ-Ca PO4
ալյումինի սուլֆատ-AeSO4
նատրիումի հիդրօքսիդ-NaOH
քրոմի III - օքսիդ-CrO
կալիումի կարբոնատ-K2 CO3
Նյութերի դասակարգում դասը
Երկաթի (3) սուլֆատ-Fe+3(SO4)3
Քրոմի (3) հիդրօքսիդ-Cr+3OH
Ֆոսֆորական թթու-Po
Մագնեզիումի ֆոսֆատ
Թթուներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են ջրածնի մեկ, կամ մի քանի ատոմներից, կամ թթվային մնացորդից: Քիմիական բանաձևը, դա նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է, նշանների և ինդեքսների միջոցով:
HCL-Աղաթթու - քլորիդ
HNO3 - Ազոտական - նիտրադ
H2SO4 - ծծմբական - սուլֆատ
H2CO3 - ածխաթթու- կարբոնատ
H2SiO3 - Սիլիկաթթու - սիլիկատ
H3PO4 - ֆոսֆորական - ֆոսֆատ
Նյութը դա տարածության մեջ, որոշակի ծավալ զբաղեցնող մասնիների համախումբ է խիստ, որոշակի հատկություններով, կառուցվածքով և զանգվածով օշտված: Պարզը մեկ տարրի ատոմներից, բարդը երկու տարի ատոմներից: Մետաղները բացի սնդիկից պինդ են, ունեն մետաղական փայլ, պլաստիկ են, ունեն ջերմա և էլեկտրահաղորդականություն, վերջին շերտում ունեն ձորսից քիչ էլեկտրոն, շերտը ավարտելու համար կորցնում են էլեկտրոնները առաջացնելով դրական իոններ: Ոչմետաղները, եթե պինդ են, փխրուն են, մեծ մասամբ գազային, կամ հեղուկ նյութեր են, չունեն փայլ, չունեն ջերմաէլեկտրահաղորդականություն: Օքսիդներ են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից, որոնցից մեկը թթվածին է:
1. Ինչ է ուսումնասիրում քիմիան,ինչ բնագիտական գիտություններ գիտեք
Քիմիան ուսումնասիրում է մեզ շրջապատող մարմինները:
Բնագիտական գիտություններն են քիմիան, ֆիզիկան, պատմությունը, կենսաբանությունը, աշխարհագիտությունը և աստղագիտությունը:
2. Մարմին,նյութ,բերել օրինակներ
Մեզ շրջապատող առարկաները կոչվում են մարմիններ, իսկ մարմիններըն էլ կազմված են նյութերից, օրինակ երկաթը, որը նյութ է, կամ էլ գրիչը, որն էլ իր հերթին մարմին է:
3. Պարզ և բարդ նյութեր,բերել օրինակներ
Պարզ նյութերը կազմված են նույն ատոմներից, իսկ բարդ նյութերը կազմված են տարբեր ատոմներից:
4. Ֆիզիկական,քիմիական երևույթներ,բերել օրինակներ
Օրինակ լուցկու վառվելը քիմիական երևույթ է, իսկ օրինակ սառույցի հալվելը ֆիզիկական երևույթ է:
5. Սահմանել մոլեկուլ,ատոմ հասկացողությունները,ատոմի բաղադրությունը
.....
6. Ինչ ատոմամոլեկուլային տեսության կետեր գիտեք
.....
7. Հարաբերական ատոմային,մոլեկուլային զանդված
Հարաբերական ատոմային զանգվածը ցույց է տալիս, թե մեկ մոլեկուլի զանգվածը քանի անգամ է մեծ զամից:
8. Տարրերի առաջին դասակարգումը,ինչպես է ստեղծվել պարբերական համակարգը
.....
9. Պարբերություններ,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը
Պարբերության համարը ցույց է տալիս շերտերը:
10 Կարգաթիվ,ինչ է ցույց տալիս տարրի կարգաթիվը
Կարգաթիվը ցույց է տալիս էլեկտրոնների և պրոտոնների քանակը:
11. Խմբեր,ենթաղմբեր,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը
Գլխավոր է կոչվում այն ենթաղումբը, որը կազմված է փոքր և մեծ պարբերության տարրերից, իսկ երկրորդականը միայն մեծ պարբերության տարրերից:
12. Տարրի բնութագրումը ըստ պարբերական համակարգի
13. Օքսիդացման աստիճան,վալենտականություն
Օքսիդացման աստիճանը ցույց է տալիս կորցված և ընդհունած էլեկտրոնների թիվը:
14. քիմիական կապի տեսակները՝կովալենտ (ոչբևեռայի,բևեռային),իոնային,մետաղական
Կովալետ կապը կազմված է ոչմետաղների ատոմներից: Ոչ բևեռային կապը այն կապն է, որը կազմված է նույն ոչմետաղների տարրերի ատոմներից, իսկ բևեռային կապը այն կապն է, որը կազմված է տարբեր ոչմետաղների ատոմներից:
15. Քիմիական բանաձև,հաշվարկներ բանաձևվով
Կովալենտ է կոչվում այն կապը, որը առաջանում է ոչմետաղների, ատոմների միջև էլեկտրոննային զույգի միջոցով:
Ոչ բևեռային է կոչվում այն կապը, որը առաջանում է միևնույն ոչմետաղների ատոմների միջև ընդհանուր էէլեկտրոնային զույգի միջոցով:
Իոնային է կոչվում այն կապը, որը առաջանում է մետաղների և ոչմետաղների տարբեր լիցքավորված իոնների միջոցով: Իոնները դրանք լիցքավորված մասնիկներ են ... :
Տարբեր իոններն ձգում են իրար առաջացնելով իոնական կապով իոնական միացությունները:
մետաղական կոչվում է այն կապը, որը առաջանում է դրական մետաղների իոնների և կորցված էլեկտրոնների միջև:
Ֆիզիկական հատկություններ
Ագր. Գույն Հոտը Համը Լուծ Խտություն Հալ
Եռ
Հեղուկ - + + + 0,79 -114
78օ
Na Cl-Աղ
Na-նատրիում
Cl-քլո
C2H6O-էթի սպիրտ
C-ածխածին H-ջրածին O-թթվածին 2c,6h,0
C-No 6 H-No 1 O-No 8
Ar-12,1,16 Mo(C)=12#1,66#10-27=19,92 Mo(h)=1#1,66#10-27=1,66 Mo(O)=16#1,66#10-27=26,56
Na-Նատրիում
No-11+11
Ar(NA)=23
Mo(Na)=23*1,66x1027=38,18
3-րդ հարաբերություն, 1-ին խումբ, գլխավոր ենթաղումբ
(11p, 11e)
No-19
K-Կալիում
19 +19
Ar(K)=39
Комментарии
Отправить комментарий